17.YÜZYIL OSMANLI TARİHÇİLERİ VE ESERLERİ

17.YÜZYIL OSMANLI TARİHÇİLERİ VE ESERLERİ

Edirneli Mehmed bin Mehmed

           Hayatına dair bilgiler çok azdır. Nühbetüt-Tavarih vel-Ahbar adlı eseri iki ciltten oluşmaktadır. Birinci cildi İslam Tarihi’nin, ikinci cildi ise Osmanlı’nın başlangıcından 1. Ahmet’in ölümüne kadar olan kısmının ihtiva eder. Müellifin diğer eseri ise Tevarih-i Ali Osman’dır. Bu eser padişahların, vezirazamların, sadaret kaymakamlarının, vezirlerin, şeyhulislamların ve kadıaskerlerin biyografilerini konu alır. Bu eserler Türkçe olarak kaleme alınmıştır.

Mustafa Safi Efendi

          Makedonya’nın Hurpiş kazasında dünyaya gelmiştir. Zübtetüt-Tevarih adlı eseri iki ciltten oluşmaktadır. Birinci ciltte 1. Ahmet’in tahta çıkması ve padişahın özelliklerini anlatır. İkinci cildin de ise 1. Ahmet dönemi olaylarını konu eder. Celal-u Cemal, Vesiletül-Vüsul ila Muhabbetür –Rasul,Kitabul-İstiab fi Marifetil-Ashab diger eserleridir.

Hasan Beyzade Ahmet

         17.yüzyılda Anadolu ve Halep Defterdarlıkları ile Karaman Beylerbeyliği gibi önemli görevlerde bulunmuştur. Tevarih-i Ali Osman isimli iki cildlik bir esere sahiptir. Telhis-i Tacut-Tevarih adlı bölümü Hoca  Sadettin eserinin özeti mahiyetindedir. Zeyil-Tacut-Tevarih adlı bölümü ise Kanuni Sulatan Süleyman devrinden, 1635 kadar olan dönemi ihtiva eder.

Peçuylu İbrahim Efendi

          1574’ te Macaristan’ın Peç şehrinde dünyaya gelmiştir. Tarihi Peçuylu adlı eserinde 1520-1640 yılları arasındaki olayları anlatır. Eser Türkçe olarak kaleme alınmıştır. Müellif eserinde Macar tarihlerini de kullanmıştır.

Solakzade Hemdemi Mehmet Çelebi

            Solakzade, Enderun da yetişmiş ve 4. Murat’ın musahibisi olmuştur. Solakzade Tarihi adlı eser kaleme almıştır. Bu eser Osmanlı tarihinin kuruluşunda 1644 yılına kadar olan dönemi ihtiva etmektedir. Eserde Tacüt-Tevarih ve Vecihi tarihinden yararlanılmıştır.

Ayn Ali Efendi

           Hazine Katipliği ve Defteri Hakan-i Eminliği gibi önemli görevlerde bulunmuştur. Eyalet ve Sancakların yönetimini anlatan eseri Kavani-i Ali Osman Der Hülasa-i Mezamin-i Defter-i Divan’dir. Diğer eseri ise Risale-i Vazifehoran ve Meratib-i Bendegan-i Ali Osman’dır.

Ramazan Zade Mehmet Efendi

         Mekke, Halep, Selanik ve Üsküdar gibi büyük mevkilerde kadılık yapmıştır. Mirat-ı Kainat adlı eseri 8 bölümden oluşmaktadır. Eserin 6. bölümünde Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan Kanuni Sultan Suleyman’ın ölümüne kadar olan dönemi ihtiva eder.

Katip Çelebi

         Osmanlının tarih yazıcılarının en önemlisidir. Fezleke adlı eseri 1592-1654 tarihleri arasındaki olayları konu alır. Bu eser müelliflin Arapça olarak yazılmış Fezleket’üt-Tevarih adlı  eserinin tercümesi ve zeyl yapılmış halidir. Eserin her bölümünde o yılların önemli kimselerin biyografilerine değinilmiştir. Müellifin Fezleketüt-Tevarih adlı  eseri ise Cenabi’nin el-Aylemüz-Zahir’ine dayanır. Eserde tarih bilgisinin yanında İslamiyet’in doğuşundan 1651 kadar olan Osmanlı tarihini anlatır.

Kara Çelebi Zade Abdullaziz  Efendi

         Köklü bir ulama ailesinden olan Abdullaziz Efendi İstanbul’da doğmuştur. Ravzat’ül-Ebrar adlı eseri yaratılıştan 1645 yılına kadar olan dünya tarihinin ihtiva edinir. Süleymanname ve Revan-Bagdat seferını konu edinen Zafername adlı eserlerde müellife aittir.

Hasan Vecihi

         Tarihi Vecihi isimli eseri 1637-1661 yılları arasındaki olayları konu alır. Kırım ve Lehistan’ın, Kazaklarla yaptığı savaş sadece bu eserde yer alır. Naima Tarihi’nin önemli kaynaklarından bıri olmuştur.

Mehmet Halife

         Tarihi Gılman-i adlı eser kaleme almıştır. 1623-1665 yılları arasında kı siyasi, sosyal ,kültürel ve iktisadi konuları ihtiva eder. Bilhassa saraya ait vakaları anlatır.

Hezarfen Hüseyin Efendi

        Çok bilgili olduğu için kendisine Hezarfen denilmiştir. 4.Memed’in hocalığını yapmıştır. Tenkıhü’t-Tevarih-i Mülük ve Telhisü’l Beyan fi Kavanin-i Al-i Osman adlı eserleri ihtiva etmiştir. Hüseyin Efendi eserlerinde batı kaynaklarını da kullanmıştır.

Abdurrahman Abdi Paşa

        İstanbul’da doğmuş Enderun da yetişmiştir. İlk vakanüvis olarak da kabul edilir. 4. Mehmet’in isteğiyle Vekayi-Name-i Abdi Paşa adlı eseri kaleme almıştır. Bu eser 1648-1682 yılları arası olayları ihtiva eder.

Çorbacı-zade Ali Efendi

       Komaniçe Seferi, isimli eseri 1672 yılında yapılan Komaniçe seferi sonrasında kaleme alınmıştır.

Behçeti Hüseyin Efendi

4. Mehmet zamanında yapılan Çehrin Seferi’ni konu alan Zafername adlı eseri kaleme alınmıştır.

Müneccimbaşı Ahmet Dede

    Selanik’te dünyaya gelmiştir. Mevlevihane de Şeyh Mehmet’in elinde yetişmiştir. Cami’üd –Düvel adlı eseri Arapça olarak kaleme almıştır. Bu eser Hz. Adem’den 1672 yılına kadar olan olayları konu edinir.

KAYNAKÇA

AFYONCU. E. ; Tanzimat Öncesi Osmanlı Tarihi Araştırma Rehberi , İstanbul 2009